Katër muaj pas zgjedhjeve parlamentare të 9 shkurtit, Kosova ende nuk i ka krijuar institucionet e saj. Pas betimit të deputetëve, që ishte një nga dy pikat në rend të ditës, bllokimi për zgjedhjen e kryetarit të ri të parlamentit vazhdon. Për ish-kreun e Gjykatës Kushtetuese të Kosovës, Enver Hasani, zgjidhja është e thjeshtë: të vazhdohet si në të kaluarën.
«Duhet të veprojmë siç kemi vepruar në të kaluarën, duke kërkuar koalicione dhe kompromise midis partive politike», tha ai në përgjigje të pyetjeve të gazetares. Tvklan.al
Sipas Hasanit, partia fituese e zgjedhjeve, Lëvizja Vetëvendosje, ka detyrën kryesore dhe është fajtore vetëm për këtë ngërç. Kur u njoftua se partia me numrin më të madh të deputetëve nuk mund ta formojë vetë pushtetin ekzekutiv, sipas Hasanit ajo duhet të ndërtojë aleanca.
“Detyra kryesore dhe faji i vetëm për këtë ngecje është partia që fitoi zgjedhjet, përkatësisht Lëvizja Vetëvendosje. Ajo duhet të udhëheqë në kërkimin e aleancave politike për të formuar Kuvendin dhe Qeverinë. Do të them se nuk ka pasur kurrë një ngërç apo problem në asnjë vend evropian në lidhje me konstituimin e organit legjislativ dhe përfaqësues. Probleme dhe ngërç kanë lindur në lidhje me formimin e pushtetit ekzekutiv. Kjo për shkak se procesi kushtetues është solemn dhe shpreh dinjitetin e deputetit dhe të organit legjislativ dhe përfaqësues. Kur partia me numrin më të madh të deputetëve udhëheq procesin politik dhe kërkon koalicione, atëherë nëse nuk mund ta formojë vetë pushtetin ekzekutiv, duhet të ndërtojë aleanca”, tha Hasani.
Lëvizja Vetëvendosje ka kërkuar që zgjedhja e kryetarit të ri të parlamentit të mbahet me votim të fshehtë. Megjithatë, partitë e tjera kanë refuzuar të miratojnë krijimin e një komisioni të tillë. Ato e konsiderojnë këtë shkelje të ligjit. Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës madje e ka referuar çështjen në Gjykatën Kushtetuese për shqyrtim.
Hasani, ish-kreu i institucionit më të rëndësishëm të drejtësisë në Kosovë, tha se “kushtetuta” nuk duhet të lejojë votim të fshehtë në epokën aktuale.
“Jo. Kurrë. Do të ishte në kundërshtim me Kushtetutën e Kosovës dhe Rregulloren e Punës së Kuvendit, e cila është akti i vetëm nënligjor i rregulluar nga Kushtetuta e Kosovës”, tha ai.
Hasani thotë se një vendim i vitit 2014, kur ai ishte kreu i Gjykatës Kushtetuese, detajonte se si do të formohej Kuvendi. Ai tha se nuk mund të kishte ndryshime në program. Për Hasanin, ajo që po bën Kurti është “politikë tipike bizantine”.
“Kryetari në largim i Kuvendit, në marrëveshje me partitë parlamentare të legjislaturës që do të formohet, përcakton programin dhe skenarin e kushtetutës, e cila fillon me certifikimin e kredencialeve dhe përfundon me zgjedhjen e Presidentit dhe Zëvendëspresidentëve. Deputeti më i vjetër, i ndihmuar nga deputeti më i ri, kryeson seancën konstituive. Nuk ka debat. Nuk mund të ketë ndryshim në skenar. Prandaj, nuk ka ndryshim në program. Kjo procedurë u krijua më 8 prill, është aq e pastër sa një bilbil dhe është e parashikuar në dokumentet e lartpërmendura. Ky është rasti në çdo sistem kushtetues evropian – një skenar i lehtë në të cilin dinjiteti dhe krenaria demonstrohen përmes konstituimit të organit legjislativ dhe përfaqësues kombëtar. Ajo që Kurti po bën dhe në të cilën këmbëngul është një politikë tipike bizantine, që synon krijimin e konfuzionit dhe kaosit, i cili në fund të fundit çon në nënshtrimin e kundërshtarëve politikë. E vështirë për t’u zbatuar, sepse kjo qasje e Kurtit ka prekur dhe prek dinjitetin e personit, krenarinë e “deputetit” dhe imazhin e organit legjislativ dhe përfaqësues të Republikës së Kosovës”, theksoi Hasani.
Ai deklaroi se pasojat për vendin janë të mëdha pas këtij ngërçi, duke filluar nga fakti se është e pamundur të miratohen ligje ose të përcaktohen politika të ndryshme sociale, ekonomiko-financiare dhe të jashtme. Mosthemelimi i Kuvendit, sipas Hasanit, tregon paaftësinë e Kosovës për të ruajtur një shtet sovran dhe të pavarur që u ndërtua me shumë mund.
“Pasojat janë të jashtëzakonshme. Para së gjithash, Kuvendi nuk mund të miratojë ligje dhe të krijojë politikë sociale, ekonomike, financiare dhe të jashtme. Vendi nuk ka një mekanizëm qendror, legjitim për të dalë në arenën ndërkombëtare me kompetencë dhe legjitimitet të plotë. Mosthemelimi i Kuvendit e lë vendin pa një institucion tjetër të rëndësishëm që merr përgjegjësi ndaj botës – qeverinë. Pastaj janë çështjet e buxhetit dhe të gjitha fushat e tjera. Mosthemelimi i Kuvendit tregon gjithashtu paaftësinë e Kosovës për të ruajtur një shtet sovran dhe të pavarur, i cili u ndërtua me përpjekje të mëdha, gjak dhe sakrifica të brezave të tërë. Shkurt: pa themelimin e Kuvendit, vendi mbetet si një njeri pa gjymtyrë – një anomali e madhe dhe e pafalshme, të cilën historia do t’ia atribuojë ekskluzivisht zotit Kurti. Asnjë nga partitë e tjera, as të gjitha së bashku, nuk kanë as aftësinë, as legjitimitetin dhe as përgjegjësinë kryesore për themelimin e Kuvendit. Ai gjithmonë i përket partisë që ka më shumë “deputetë. Kaq e thjeshtë është!” – tha ai.
Duke iu përgjigjur një pyetjeje nëse Kushtetuta përcakton një afat ligjor brenda të cilit duhet të konstituohet Kuvendi pas zgjedhjeve, Hasani tha se nuk ka një afat të tillë.
Duke iu referuar përsëri vendimit të vitit 2014, ai tha se çështja ishte shqyrtuar me shumë kujdes dhe se “nuk do të ishte kushtetuese që Gjykata Kushtetuese të caktonte një afat për konstituimin e një organi që përbën lidhjen e parë dhe më të rëndësishme në manifestimin e sovranitetit të popullit dhe përfaqësimin e vullnetit politik kombëtar”.
“Për më tepër, ideja udhëheqëse ishte dhe mbetet që konstituimi i Kuvendit të jetë një akt formal, solemn dhe i dukshëm që nuk kërkon ndërlikime procedurale apo vonesa politike. Ky hap themelor duhet të ndërmerret nga partia me numrin më të madh të deputetëve, si bartëse e legjitimitetit politik parësor, duke dhënë një shembull të përgjegjësisë institucionale dhe respektit për rendin kushtetues”, tha ai për Tvklan.al.
Një tjetër dështim në themelimin e Kuvendit
Ndërsa po përgatisnim këtë artikull, Kuvendi i Kosovës mbajti një seancë të re, por me një histori të vjetër. Seanca e 26-të me radhë dështoi përsëri.
Pavarësisht thirrjeve për zhbllokimin institucional, partitë politike ende nuk kanë arritur një konsensus për zgjedhjen e kryetarit të Kuvendit.
Gjatë disa seancave të njëpasnjëshme të parlamentit, propozimi për të krijuar një komision që do të mbikëqyrte votimin e fshehtë për zgjedhjen e kryetarit të parlamentit nuk u miratua.
Partia fituese në zgjedhje, Lëvizja Vetëvendosje, prapëseprapë e nominoi Albulena Haxhiun për postin e kryetares së parlamentit, por nuk mori mbështetje të mjaftueshme nga partitë e tjera.
Kjo situatë e zgjatur ka shkaktuar shqetësim tek publiku dhe institucionet, me thirrje të vazhdueshme për zhbllokimin e institucioneve dhe arritjen e një konsensusi politik në mënyrë që të vazhdohet me formimin e qeverisë dhe strukturave të tjera shtetërore.